página principal
Jerónimo Martín Caro y Cejudo, Refranes y modos de hablar castellanos, edición de Fernando Martínez de Carnero
A B C D E L V
CA
Términos seleccionados: 33 Página 1 de 2

1. Cabra coja no tenga siesta
«Defendunt patulis aliæ dum frondibus æstum,
Maturet tardum capra movere pedem».
Ferdinandus Benaventanus, vel
«Cui claras animi dotes natura negavit,
Huic unus superest anchora sacra labor». Idem.
Fuente: Fernando de Arce, Adagios y fábulas, p. 126.
2. Cada buhonero alaba sus ahujas
Mod. Cada buhonero alaba sus agujas
Otro: Cada ollero su olla alaba, y más el que la tiene quebrada. «Auctor opus laudat». Ovid. vel «Haud quaquam difficile Atheniensem Athenis laudare». Aristóteles, vel «Quæ quisque ipse facit». Idem, id est, «Laudat». vel «Non vertit vitio», vel «Suus cuique crepitus bene olet». Erasm. Véase: Alabáis vuestras ahujas. Y: El escarabajo, etc. Y: Él mismo le alaba.
Sinónimo(s): Cada ollero su olla alaba, y más el que la tiene quebrada
Fuente: Ovidio, Ex Ponto, lib. 3, IX., Erasmo, 1066, 2302.
3. Cada carnero de su pie cuelga
Quiere decir que nadie ha de estar pendiente de otro, sino pensar que cada uno ha de valerse a sí mismo: «De sportula cœnare». Erasm. Véase: Buena ave, el ave de tuyo.
Fuente: Erasmo, 3645.
4. Cada cosa en su tiempo y nabos en adviento
«Mentham belli tempore ne[que] serito, neque edito». Aristóteles: Mentha, significa la yerbabuena. Dicen que es fría, y que disminuye el semen, y como el frío es contrario a la fortaleza y atrevimiento que se requiere para la guerra, por eso dice el adagio: No siembres, ni comas yerbabuena en tiempo de guerra. Ovidio dijo a este intento:
«Temporibus medicina valet, data tempore prosunt,
Et data non apto tempore vina nocent».
Fuente: Erasmo, 1095., Ovidio, Remedia Amoris, 131-2
5. Cada cual a su natural
Otro: Bien haya quien a los suyos parece. «Naturæ sequitur semina quisque sue». Ovid. vel «Est in juvencis, et in equis patrum / virtus». Horat. lib. 4. oda 4. vel «Redit ad auctores genus, / stirpemque primam degener sanguis refert». Séneca in Hippolyto. Véase: Por mucho que desmienta, etc.
Sinónimo(s): Bien haya quien a los suyos parece
Fuente: Propercio, Elegiae, lib 3, IX., Horacio, Carmina, lib. 4, IV, 30., Séneca, Phaedra, 907-8.
6. Cada cual con su igual
Dícese propiamente del casamiento. Otro: Cada oveja con su pareja. Otro: Casar y compadrar, cada cual con su igual. Otro: Ruin con ruin, que así casan en Dueñas. «Æqualem tibi uxorem quære». Plutarchus, vel «Siqua voles apte nubere, nube pari». Ovidio, Deyaneyra, Hercul.: vel «Pares cum paribus facillime congregantur». Erasm. vel «Amicitia æqualitas». Pythágoras, vel «Parvum parva decent». Hor. lib. I. epist. 7. vel «Amicitias et tibi junge pares». Ovid. Trist. 3. vel «Firmissima est inter pares amicitia». Q. Curt. lib. 6. vel
«Ut male disparibus raptantur plaustra juvencis,
Sic male conjugium disparitate coit».
Ferdinand. Benavent. Véase: A chico pajarillo, etc. Y: Al hijo de tu vecino, etc. Y: Si quieres bien casar, etc. Y: Tal para tal, etc.
Sinónimo(s): Cada oveja con su pareja, Casar y compadrar, cada cual con su igual, Ruin con ruin, que así casan en Dueñas
Fuente: Erasmo, 701., Ovidio, Epistulae Heroidium, IX. IX. Deianira Herculi., Erasmo, 120, 2., Horacio, Epistulae, lib. 1, VI, 44., Ovidio, Tristia, lib. 3, IV., Quinto Curcio Rufo, Historiae Alexandri Magni Macedonis, lib. 7, VIII., Fernando de Arce, Adagios y fábulas, p. 22.
7. Cada día nos visita
«Numquam unum intermittit diem, quin semper veniat». Erasm.
Fuente: Terencio, Adelphoe.
8. Cada día pescado amargará el caldo
«Juscula continuis fiunt insuavia congris,
Juscula continuus rhombus amara facit».
Ferdin. Benav. Véase: Dos veces cocina, etc.
Fuente: Fernando de Arce, Adagios y fábulas, p. 256.
9. Cada día sabemos más
«Senesco semper multa addiscens». Solon vel «Discipulus est prioris posterior dies». Terent. vel «Ætate prudentiores reddimur». Erasm. vel «Tam diu discendum est, quam diu nescias», id est, «quam diu vivas». Séneca. Véase: Con la edad, etc. Y: Estáse la vieja muriendo, etc.
Fuente: Erasmo, 760, 2857, 760.
10. Cada gallo canta en su muladar
«Gallus in suo sterquilinio multum potest». Séneca, vel «In suo municipio volitare». Cicer. pro Cluentio, vel «Atticus in portum». Erasm. Dícese de aquellos, que suelen mostrar bríos, adonde no tienen peligro alguno. Tomóse el adagio de los marineros atenienses, que estando en el puerto se mostraban muy arrogantes y briosos, por estar en lugar seguro, mas cuando estaban en medio de la navegación no mostraban tanto valor, sino ante estaban muy temerosos. Véase: Habláis de talanquera.
Fuente: Erasmo, 3325, 919.
11. Cada hormiga tiene su ira
Otro: Cada pajarilla tiene su higadilla. «Inest et formicæ, et serpho bilis». Erasm. vel «Habet, et musca splenem». Idem, vel «Et pueri nasum rhinoceroris habent». Idem. Véase: Hasta los gatos, etc. Y: Tiene sus puntas, etc.
Fuente: Erasmo, 1431, 2407., Marcial, Epigrammata, lib. 1, III, v. 6.
12. Cada loco con su tema
«Aliud noctua sonat, aliud cornix». Erasmo, vel «Insania non omnibus eadem». Idem. Alude a este refrán aquel dístico de Propercio lib. 2. elegiarum.
«Navita de ventis, de tauris narrat arator
Enumerat miles vulnera, pastor oves».
Véase: Concertadme esas medidas. Y: No todos son locos, etc.
Fuente: Erasmo, 2174, 2997., Propercio, Elegiae, lib 2, I.
13. Cada necio quiere dar su consejo
«Quot capita tot sententiæ». Terent. Otros leen: «Quot homines», etc. Véase: Cada uno se gobierna, etc.
Fuente: Erasmo, 207
14. Cada uno ama a su semejante
«Omne animal diligit simile sibi». Ecclesiast. cap. 13. vel «Æqualis æqualem delectat». Cicer. vel «Simile gaudet simili». Aristóteles, vel «Cicada cicadæ chara, formica formicæ». Theocritus, vel «Asinus asino, et sus sui pulcher». Alcimus, vel «Cani / pulcherrimus canis videtur, bos bovi». Epicharnus, Ovidio lib. 2. de Ponto, eleg. 5. dice a este intento:
«Rusticus agricolam, miles fera bella gerentem,
Rectorem dubiæ navita puppis amat».
Alude a esto a contrario sensu aquello de Horatio:
«Oderunt hilarem tristes tristemque jocosi:
Sedatum celeres, agilem navumque remissi».
Véase: Tal para tal, etc.
Fuente: Eclesiasticus liber, 13,19., Erasmo, 120, 121, 124, 3964., Ovidio, Ex Ponto, lib. 2, V, 61-2., Horacio, Epistulae, lib. 1, XVIII, 89-90.
15. Cada uno en su arte
Otro: Cada uno haga su oficio. Otro: Cada cual hable en lo que sabe. Y: No os metáis en oficio ajeno. «Quam quisque norit artem, in hac se exerceat». Cicer. Tuscul. I. vel «Ne sutor ultra crepidam». Plinius, vel «Oportet remum ducere, qui didicit». Plutarch. vel «Quod medicorum est / promittunt medici, tractant fabrilia fabri». Horatius lib. 2. epist. 1. vel «Qua potest quisque in ea conterat arte diem». Propert. Alude a esto lo que dice el mismo Horacio en el Arte Poetica.
«Ludere, qui nescit campestribus abstinet armis:
Indoctusque pilæ, discive, trochive quiescit».
Véase: Mal puede juzgar, etc. Y: Nadie se meta, etc. Y: Quien las sabe, etc.
Sinónimo(s): Cada uno haga su oficio, Cada cual hable en lo que sabe, No os metáis en oficio ajeno
Fuente: Erasmo, 1182, 516, 176, 515 (1182)., Propercio, Elegiae, lib 2, II., Horacio, Ars Poetica, 379-80.
16. Cada uno es hijo de sus obras
«Virtute decet non sanguine niti». Claudian. vel «Verum decus in virtute positum est». Cicer. lib. 10. epist. 12. vel «Nobilitas sola est, atque unica virtus». Juvenal. sat. 8. vel «Probitas magnum, ingeniumque facit». Ovid. lib. 1. de Ponto. Véase: A mi padre llamaron, etc. Y: Dejemos padres y abuelos, etc. Y: No es señor, etc.
Fuente: Claudio Claudiano, Panegyricus de Quarto Consulatu honorii Augusti., Cicerón, Epistulae ad familiares, lib. 10, XII., Erasmo, 3685., Ovidio, Ex Ponto, lib. 1, IX, 40.
17. Cada uno es para sí
Otro: Más cerca está la camisa que el sayo. Otro: Más cerca están mis dientes que mis parientes: «Omnes sibi melius esse malunt quam alteri». Terent. in Andria. vel. «Heus proximus egomet mihi». «Nemo seipso diligit quemquam magis». Ibidem, vel «Tunica pallio propior est». Plaut. vel Genu tibia propius. Aristóteles. Tibia, significa aquí la espinilla de la pierna. El origen que tuvo el adagio fue éste: viendo uno en la batalla a un hermano suyo, y a un primo, que estaban en igual peligro de perder la vida, y no pudiendo favorecer a ambos juntamente, dejó al primo, y acudió a favorecer al hermano, diciendo las palabras del adagio, vel
«Sura genu inferior, mihi multo proximus ipse:
Pallia sunt tunicis ulteriora meis».
Ferdin. Benavent.
Alude a los adagios referidos. Genu tibia, etc. Y: Tunica pallio, etc. Y: Heus proximus, etc. Véase: La caridad bien ordenada, etc.
Sinónimo(s): Más cerca está la camisa que el sayo
Fuente: Erasmo, 291, 289., Fernando de Arce, Adagios y fábulas, p. 48.
18. Cada uno estienda la pierna, como tiene la cubierta
También decimos: Cada uno se mida con su costilla, o con sus fuerzas. «Tuo te pede metire». Horat. lib. I. epist. 7. [«Metiri se quemque suo modulo ad pede uerum est»] vel «Intra / fortunam debet quisque manere suam». Ovid. Trist. 3. eleg. 4. vel «Intra tuam pelliculam te contine». Porphyr. vel Ne supra pedem calceus. Lucian., [Imaginibus], vel «Messe tenus propria vive». Persius, [Saturae, 6,25]. Quiere decir el adagio: haz los gastos según la hacienda que tienes. Tomóse de los labradores que miden y ajustan sus gastos, según las cosechas que tienen cada año de sus heredades: vel «Nosce teipsum». Plat., [Charmide, 164d-165a], vel «Ultra vires nihil aggrediendum». Erasm. Véase: Hacer cuenta con la bolsa. Y: Mayor es el hierro, etc. Y: No paséis del pie a la mano. Y: Tender la pierna, etc. Y: Tornaos a vuestro menester, etc. Y: Cuán mal parece, etc.
Sinónimo(s): Cada uno se mida con su costilla, Cada uno se mida con sus fuerzas
Fuente: Erasmo, 589., Horacio, Epistulae, lib. 1, VII, 98., Ovidio, Tristia, lib. 3, IV., Erasmo, 592, 1446, 588, 595, 2787.
19. Cada uno habla como quien es
«Stultus stulta loquitur». Eurípides: vel «Fatuus stulta, quia ut quisque est, ita loquitur». Erasm. vel «Fatuus fatua loquitur». Esaías, cap. 32. vel «Qualis vir, talis oratio». Séneca in epistol. vel «Effœminatorum etiam oratio effœminata». Zenodotus, vel «Qualis unusquisque est, talia dicit». Aristóteles lib. 4. Ethicorum. Véase: Habla en fin como quien es. Y: El hijo de la cabra. Y: Las palabras dicen, etc. Y: Cual es el varón, etc.
Fuente: Erasmo, 98, 1810, 2429, 550 (3121), 1810., Aristóteles, Ethicorum, lib. 4.
20. Cada uno habla de la feria como le va en ella
«Perinde, ut quisque fortuna utitur, ita præcellit». Plautus.
Fuente: Plauto, Pseudolus, 2, III, 659.
< página principal Acerca de | Secciones | Top 10 | Licencia | Contacto | Acceso Licencia de Creative Commons
© 2008 Fernando Martínez de Carnero XHTML | CSS Powered by Glossword